Metodyka

Aktualną metodykę można znaleźć w pliku Metodyka SOT.

W stacji kontroli oceniane są zwierzęta ze stad zarodowych posiadających minimum dwa tryki stadne i dla których prowadzone są księgi. Ocenie poddawane są zwierzęta różnych ras. Jest to zalecana metoda oceny. Wyboru zwierząt do oceny dokonuje hodowca w porozumieniu z kierownikiem SOT. Obiekt stacji kontroli znajduje się w IZ PIB ZD Pawłowice, ferma Kociugi.

Hodowca winien przesłać do Stacji informację o chęci oceny tryka/ów/ nie później niż na 3 /trzy/ tygodnie przed docelową masą ciała jagniąt-tryczków przy odbiorze. Zwierzęta są przyjmowane do Stacji w zasadzie przez cały rok (wyjątkiem są okresy o ekstremalnie niskich bądź wysokich temperaturach).

Liczba potomstwa branego do tuczu, po każdym ojcu zgłoszonym do oceny, wynosi 6–8 szt. Przy wyborze do oceny stacyjnej preferowane są jagnięta pochodzące po ojcach kryjących po raz pierwszy. Przy odbiorze od hodowcy, wiek poszczególnych jagniąt- tryczków winien wynosić od 56 do 75 dni a masa ciała od 17 do 22 kg. Średnia masa ciała dla grupy powinna wynosić ok. 18–19 kg. W przypadku zwierząt ras prymitywnych (wrzosówka i świniarka) wymogi dotyczące wieku oraz masy ciała są przyjmowane na niższym poziomie – specyficzne dla rasy ok. 16 - 18 kg.

W celu zmniejszenia do minimum trudności związanych z przejściem na inne żywienie, jagnięta w stadach macierzystych, powinny być przyzwyczajane do pobierania paszy treściwej. Ponadto przed dostarczeniem zwierząt do stacji powinno być przeprowadzone ich odrobaczenie i obcięcie ogonków.

Zwierzęta przebywają w boksach grupowych na ściółce. Żywione są do woli mieszanką pełnoporcjową granulowaną. Poza tym jagnięta otrzymują ok. 100 g siana dziennie w celu zbilansowania niezbędnej ilości włókna wymaganej dla prawidłowego przebiegu trawienia. Siano nie jest uwzględniane przy obliczeniach zużycia paszy. Tryczki mają stały dostęp do wody. Po przybyciu do stacji ze względu na zmianę środowiska i żywienia zwierzęta przechodzą 7 dniowy okres adaptacji.

Ważenia zwierząt dokonywane są:

  • przy wyborze,
  • przy rozpoczęciu oceny (po zakończeniu 7 dniowego okresu adaptacji), łącznie z badaniem USG,
  • co trzy tygodnie do momentu, gdy zwierzę osiągnie masę ciała 35 kg i dalej, co tydzień do momentu, gdy zwierzę osiągnie masę ciała 40-42 kg, łącznie z badaniem USG przed ubojem,
  • przed ubojem po 24 godzinnym głodzeniu.

Pozostają one w stacji do osiągnięcia końcowej masy ciała 40–42 kg. W przypadku zwierząt ras prymitywnych końcowa masa ciała jest określana indywidualnie – specyficzna dla rasy (wrzosówka i świniarka: ok. 28–30 kg).

Kryteria oceny

  • Średnie dobowe przyrosty masy ciała każdego osobnika oraz całej grupy po ojcu, za okres tuczu. Ocenę tuczną musi ukończyć przynajmniej 5 szt. po ojcu.
  • Zużycie paszy w okresie oceny, średnie zużycie paszy na 1 kg przyrostu masy ciała przez osobnika/grupę po ojcu.

Wartość rzeźna

  • Ocenę rzeźną ukończyć muszą przynajmniej 4 szt. po każdym ojcu. Jagnięta są ubijane i poddawane dysekcji częściowej oraz szczegółowej.
  • Przed ubojem jagnięta poddane są przyżyciowemu monitorowaniu umięśnienia i otłuszczenia. Dokonywane jest ono przy pomocy ultrasonografu. Na obrazach przekrojów poprzecznych m.l.d dokonuje się szeregu pomiarów.

Tusza po schłodzeniu oceniana jest w skali 9 punktowej:

  • otłuszczenie zewnętrzne,
  • ilość tłuszczu około nerkowego,
  • forma i umięśnienie partii przodu (karkówka + łopatki),
  • forma i umięśnienie antrykotu i combra,
  • forma i umięśnienie kulki,
  • wg systemu EUROP.

Pomiary na półtuszy prawej:

  • obwód kulki,
  • obwód na spojeniu łonowym,
  • pomiary przekroju poprzecznego m.l.dorsi i tłuszczu nad tym mięśniem dokonywane są techniką komputerową na fotografiach wykonanych aparatem cyfrowym,
  • łączna długość antrykotu i combra,
  • szerokość grzbietu długość grzbietu,
  • długość tuszy (od pierwszego kręgu piersiowego do ostatniego kręgu lędźwiowego.

Ważenia po uboju:

  • masa tuszy ciepłej,
  • masa tuszy zimnej po 24 godzinnym schładzaniu w temperaturze +40C,
  • masa półtuszy lewej i prawej a po dokonaniu jej rozbioru na wyręby:
  • masa tłuszczu około nerkowego,
  • masa szyi,
  • masa karkówki,
  • masa łopatki (z golenią przednią),
  • masa antrykotu,
  • masa combra,
  • masa udźca (z golenią tylną),
  • masa łaty z żebrami i mostkiem.

Po wykonaniu dysekcji szczegółowej poszczególnych wyrębów określana jest masa poszczególnych tkanek (mięsnej, tłuszczowej i kostnej) każdego wyrębu.

Dane zbierane są na specjalnie przygotowanych kartach dokumentacyjnych a indeksy wyliczane wg zmodyfikowanej w IZ PIB metody duńskiej. Wyliczane są także podstawowe charakterystyki cech tucznych i rzeźnych. Wyniki opracowywane są po zakończeniu oceny przez wszystkie zwierzęta danej rasy znajdujące się w Stacji w danym roku.

Podstawą do obliczeń indeksów stacyjnych są odchylenia od średniej cech z ostatnich dwóch lat w obrębie danej rasy. Obliczane są indeksy:

WP – wykorzystania paszy, W – wzrostu, U – umięśnienia, O – otłuszczenia oraz UŻ – użytkowości, który łączy indeksy W i U.

Poszczególne indeksy liczone są wg następujących wzorów:

WP = 0,5 ⋅ ((F ⋅ 100 ∕ Fe) − 100) + 100
gdzie:
F – średnie zużycie paszy/1 kg przyrostu masy ciała dla rasy
Fe – zużycie paszy/1 kg przyrostu masy ciała dla osobnika 

W = h2 ⋅ ((0,25 ⋅ BW + 0,75 ⋅ TW) − 100) + 100
gdzie:
h2 – współczynnik odziedziczalności dla przyrostów dobowych = 0,5
BW – początkowa masa ciała wyrażona jako % średniej dla rasy
TW – średni przyrost dobowy masy ciała w okresie testu wyrażony jako % średniej dla rasy

U = h2 ⋅ (100 ⋅ ((MA − RMA) ∕ RMA)) + 100
gdzie:
h2 – współczynnik odziedziczalności dla powierzchni m.l.dorsi = 0,45
MA – powierzchnia m.l.dorsi osobnika (przyżyciowy pomiar USG)
RMA – średnia powierzchnia m.l.dorsi dla rasy

O = h2 ⋅ (-(100 ⋅ ((FT − RFT) ∕ RFT))) + 100
gdzie:
h2 – współczynnik odziedziczalności = 0,45
FT – grubość tłuszczu osobnika (przyżyciowy pomiar USG)
RFT – średnia grubość tłuszczu dla rasy

UŻ = 100 + (W − 100) + (U − 100)